Ostatni Przemyślidzi A Polska

Ostatni Przemyślidzi a Polska

Czesi i Polacy to dwa bratnie narody, choć to o zupełnie obcych etnicznie i oddalonych bardziej Węgrach ukuto znane powiedzenie o dwóch bratankach. Wszyscy znamy przy tym legendę o Lechu i Czechu, którym dodano Rusa, legendę łączącą oba narody już od samego początku. Pamiętać należy, że byli jeszcze Morawianie, bliscy Czechom, podkreślający swoją tożsamość. Nigdy jednak nie udało się połączyć pod wspólnymi władcami na trwale tych narodów. Część historyków próbowała przypisać naszemu królowi Bolesławowi Chrobremu, który zajął całe Czechy (łącznie z Morawami) wraz z Pragą, chęć urzeczywistnienia wspólnoty w praktyce, poprzez zamiar budowania silnego państwa słowiańskiego składającego się z Czechów i Polaków. Podobną inicjatywę próbowano przypisać królowi czeskiemu Wacławowi II, który trzy wieki później podporządkował sobie ziemie polskie. Z osobą Wacława II związane są początki Nowego Sącza – miasta, które w planach władcy odgrywać miało znacząca rolę.

W tych też czasach, w bardziej świadomych politycznie kręgach czeskiego społeczeństwa, zaczęły się pojawiać zabarwione propagandowym wydźwięk koncepcje wspólnoty obu narodów, opartej na bliskości języka, ale też bliskości panujących u nas i w Czechach dynastii. Pojawił się nawet argument bliskości położenia, bowiem, jak pisał Przemysł Otokar II do krakowskiego biskupa Prandoty, ściana dzieląca Polaków i Czechów jest w istocie ścianą łączącą, bo ściana wcale nie musi przecież dzielić. Do koncepcji tych próbowano wrócić jeszcze raz w czasach husytyzmu, ale wówczas okazały się zupełnie nierealne.

W całym okresie dziejowym mamy do czynienia z przemieszczaniem się ludności z obu stron etnicznej granicy. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w zdecydowanej większości przebieg współczesnej granicy państwowej polsko-czeskiej pokrywa się z tą, jaka ustaliła się jeszcze w XIII wieku. Rządzona przez Przemyślidów opawskich Opawszczyzna, stanowiąca północną część Moraw, coraz mocniej wiązała się ze Śląskiem, który podkreślając dumnie swoją tożsamość stał się jednak w połowie XIV wieku częścią królestwa Czech. To dlatego do dziś w herbie państwowym Czech spotykamy śląskiego orła, a Republika czeska w oficjalnej wykładni składa się z Czech, Moraw i właśnie Śląska, pod którym to pojęciem, rozumie się dziś u naszych sąsiadów ziemię opawską.

W przeszłości wiele nas tj. Polaków i Czechów łączyło, ale też wiele dzieliło. Nie zawsze były to dla obu narodów spokojne i pomyślne czasy a nasze wzajemnie stosunki różnie się też układały. U nas funkcjonuje stereotyp Czecha – Pepika, choć powstał on znacznie później niż czasy, o których będziemy mówili w trakcie III edycji „Labiryntu Historii”. Na powstanie negatywnego obrazu Czechów w Polsce wpływ miał okres husycki. W XV w. na czeskim tronie zasiedli niezbyt dobrze wspominani w Czechach Jagiellonowie, nie łącząc jednak tronu polskiego z czeskim. Ponad pięćdziesięcioletnie panowanie Jagiellonów przerwała tragiczna śmierć Ludwika Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem w 1526 r. Po tym wydarzeniu tron czeski trafił w ręce ambitnych Habsburgów co w konsekwencji na dłuższy okres oddaliło oba narody.

Prof. Antoni Barciak (Uniwersytet Śląski)