Bolesław Barbacki - Bohater Na Niepodległość

Łatwo przychodzi nam docenienie bohaterstwa, które przejawia się w walce orężnej, a jego symbolem jest mundur żołnierski lub partyzancki. Jednakże pośród Polaków zasłużonych dla niepodległości są również tacy, którzy podjęli się trudnych zadań na polu budowania kultury i edukowania społeczeństwa. Jedną z takich postaci był Bolesław Barbacki.

Bolesław Barbacki urodził się w 1891 r. w Nowym Sączu. Jego rodzice – Leon Barbacki i Helena z Pawłowskich – byli nauczycielami. W trakcie nauki w gimnazjum Bolesław założył tajną organizację patriotyczną Koło Filareckie. Z czasem Koło Filareckie, nastawione na patriotyczną edukację polskiej młodzieży, liczyło kilkaset osób. Po zdaniu z wyróżnieniem matury Barbacki rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Teodora Axentowicza. Profesor cenił Bolesława za talent i umiejętności, które zyskiwały potwierdzenie w uzyskiwanych nagrodach.

Kiedy wybuchła I wojna światowa, nie przyjęto go do wojska z uwagi na wadę wzroku. Na front ruszyło trzech jego braci. On zaś pozostał w domu, aby opiekować się rodzeństwem. Na pewien czas rodzina Barbackich została ewakuowana do miejscowości Bad Ischl w Austrii. Bolesław dużo wówczas malował. Doszedł do niebywałej wprawy w sporządzaniu portretów, które były realistyczne, bardzo wierne modelowi. Bolesław nie mógł się doczekać powrotu do Nowego Sącza. Kiedy nareszcie znalazł się z powrotem w ukochanym mieście, przyczynił się do założenia tam amatorskiego teatru. Pracował w nim jako aktor, reżyser i scenograf. Teatr amatorski z Nowego Sącza stał się jednym z bardziej znanych w okresie polskiej niepodległości.

W latach 1924–1925 Bolesław przebywał w Paryżu. Doskonalił swój warsztat, nie zignorował nowoczesnych prądów w sztuce, ale uznał, że jego droga to realizm i doskonałość warsztatowa.

Po powrocie do Nowego Sącza poszerzył zakres swoich prac na rzecz kształtowania niepodległego społeczeństwa: został dyrektorem szkoły krawieckiej (Szkoły Przemysłowej Żeńskiej Towarzystwa Szkoły Ludowej). Fach zdobywały w niej dziewczęta z ubogich rodzin. Bolesław uczył w szkole kostiumologii i geometrii – do obydwu tych przedmiotów sam opracował i napisał podręczniki.

Został również prezesem Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Przyczynił się do rozbudowy biblioteki tej instytucji. Zainteresowany sportem, zakupił działkę pod utworzenie nowego stadionu i włożył wiele wysiłku w jego budowę.

Intensywnie malował, wykonywał portrety zarówno dla sądeczan, jak i dla elit w całej Polsce. Portretował m.in. profesorów, duchownych i wojskowych. Za swoją twórczość zdobył medale warszawskiej Zachęty.

Kiedy wybuchła druga wojna światowa, najpierw zajął się zabezpieczeniem biblioteki Sokoła, później związał się również z konspiracją. Legenda głosi, że naraził się szefowi sądeckiego gestapo Heinrichowi Hamannowi, odmawiając mu wykonania portretu. Aresztowano go i pobito. Uzyskał jednak zwolnienie. Jego bliscy namawiali go, by opuścił miasto. Bolesław jednak postanowił pozostać. W sierpniu Hamann kazał aresztować go ponownie. Bolesław Barbacki zginął w zbiorowej egzekucji w sierpniu 1941 r.

W trakcie swojego 50-letniego życia namalował ponad 700 obrazów. Założona przez niego szkoła krawiecka i teatr działają do dzisiaj. Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu posiada kolekcję liczącą 60 obrazów artysty. Nazwę Sokoła przyjął Małopolski Ośrodek Kultury, który pod dyrekcją Antoniego Malczaka rozwinął się w jeden z prężniej działających ośrodków kulturalnych w Małopolsce.

Maria Molenda,
Fundacja Nomina Rosae, Nowy Sącz

Dr Maria Molenda – historyk, kostiumolog, kostiumograf, absolwentka historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracę naukową łączy z pracą projektanta ubiorów i kostiumów. Od 2004 r. kieruje założoną przez siebie Fundacją Nomina Rosae. W jej ramach m.in. działa Teatr Nomina Rosae, program edukacyjny „Labirynt Historii”, a także Pracownia Rekonstrukcji Ubiorów Historycznych i Kostiumów. W ramach działań Fundacji Nomina Rosae w Nowym Sączu założyła „Dom Historii” – placówkę, w której prezentowane są wystawy czasowe, wykłady, warsztaty i spektakle.