Wiedeń 1814/15: Tygiel Narodów Europy

Wiedeń 1814/15: Tygiel Narodów Europy
Kulturalno- i społeczno-historyczne spojrzenie na Kongres Wiedeński

Kongres Wiedeński 1814/15 na kilka miesięcy uczynił z austriackiej stolicy i rezydencji dworskiej nie tylko polityczne lecz także społeczne i kulturalne centrum Europy. Dziesiątki tysięcy ludzi napłynęły do położonej nad Dunajem monarchii, aby bezpośrednio lub pośrednio wziąć udział w wydarzeniach związanych z kongresem. Spełnienie wymogów logistycznych i infrastrukturalnych umożliwiających bezproblemowy przebieg obrad stało się wyzwaniem zarówno dla dworu austriackiego jak i miasta Wiednia. Jednak nie tylko oficjalne instytucje stanęły przed niezwykłym zadaniem: wydarzenia z okresu między jesienią 1814 roku a wiosną roku 1815 wpłynęły znacznie także na życie mieszkańców miasta. Wiedeńczycy reagowali na to wydarzenie rozmaicie. Z jednej strony musieli w różny sposób ponosić publiczne koszty kongresu, a wzrost cen spowodowany negocjacjami w Wiedniu dodatkowo obciążał ludność miasta. Z drugiej zaś strony obecność tak wielu gości umożliwiała prowadzenie niezłych interesów, goście potrzebowali przecież mieszkań i zaopatrzenia w produkty spożywcze. Poza tym dało się zaobserwować pewien rodzaj zauroczenia części ludności licznymi rozrywkami i imprezami publicznymi towarzyszącymi kongresowi.

Właśnie te imprezy pojawiają się we wspomnieniach tego, co działo się w Wiedniu w latach 1814/15. Aktualne badania ukazują w znacznie bardziej zróżnicowany sposób liczne wydarzenia odbywające się w Wiedniu i pozwalają docenić nie tylko ich znaczenie dla kultury i historii sztuki, lecz także ich znaczenie polityczne jako przestrzeni do komunikacji i negocjacji. To właśnie w pierwszych tygodniach kongresu rozmaite rozrywki stanowiły wentyl pozwalający przetrwać krytyczne jego fazy.

Kongres ściągnął do Wiednia jednak nie tylko monarchów i dyplomatów wraz z ich entourage’em, lecz był także niezwykle atrakcyjny dla niezliczonych artystów, wynalazców, przedsiębiorców i poszukiwaczy przygód. Austriacka stolica i rezydencja dworska stały się podobne targowisku, na którym ubija się interesy, tworzy sztukę i prezentuje niektóre techniczne innowacje – jak na przykład czterokołowy pojazd pana Karla Barona von Drais napędzany siłą ludzką, zaprezentowany szerokiej publiczności. W środowisku kongresu propagowano także idee polityczne poza oficjalnymi agendami trzymających władzę polityczną. Aktywiści opowiadali się więc za zniesieniem handlu niewolnikami, tajna organizacja zaangażowała się w wyzwolenie Grecji, a przedstawiciele tzw. „wczesnych socjalistów” próbowali wpłynąć na negocjacje z zewnątrz poprzez publicystykę. Krótko mówiąc, kongres jest interesujący nie tylko dla zrozumienia europejskiej polityki mocarstwowej, stanowi także źródło różnorodnych tematów do historycznej dyskusji nad tym tak znamiennym dla swej epoki wydarzeniem.

Florian Kerschbaumer