Reformacja 1517

Jesienią 1517 roku Marcin Luter ogłosił skromny tekst, składający się z 95 tez. Były to krótkie, jednozdaniowe sentencje. Całość dotyczyła ogólnie relacji wiernych z Kościołem, a szczegółowo – możliwości pozyskania odpustu zupełnego. Niespodziewanie tekst ten odbił się szerokim echem i był dyskutowany zarówno w Niemczech, jak i poza granicami cesarstwa, także w Krakowie, gdzie nawet jakiś czas po ogłoszeniu zakazano jego rozpowszechniania na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego autor, nieznany wcześniej augustianin i wykładowca uniwersytetu w Wittenberdze, miał się stać kontynuatorem wystąpień Husa i Savonaroli. Kolejnym krokiem na drodze do odnowy życia religijnego stał się, wydany przez Lutra w roku 1534, przekład Pisma Świętego na język niemiecki, a to z kolei, wraz z wprowadzeniem do nabożeństwa języka narodowego oraz komunii pod dwiema postaciami, doprowadziło do upodmiotowienia wiernych. W ten sposób to już nie kapłan i składana przez niego ofiara przebłagalna stały w centrum chrześcijańskiego kultu, ale wierni zgromadzeni wokół Ewangelii. Tradycyjnym formom liturgii nadano nowe teologiczne znaczenie, przywracając w celebracji ofiary zwiastowanie zbawczego dzieła Boga objawionego w Chrystusie.

Reformacja to wydarzenie o charakterze zarówno religijnym, jak i społecznym. Upodmiotowienie człowieka w jego relacji z Bogiem doprowadziło w krótkim czasie do podobnej zmiany w innych obszarach życia. W wyniku przemian, zachodzących w Kościele oraz rosnącej świadomości wiernych następowały po sobie kolejne nowe zjawiska, takie jak: rozwój edukacji, nauki i gospodarki. W niedługim czasie lokalne parafie zaczęły się zmieniać w sprawnie zarządzane gminy z własnym systemem oświaty, opieki socjalnej i polityką fiskalną. Konwersja z biernego obserwatora rytuału we współuczestnika, któremu została powierzona współodpowiedzialność, była możliwa, ponieważ zniewolony chrześcijanin został uwolniony od przygniatającej go odpowiedzialności za wieczność. Troska o zbawienie człowieka została na powrót oddana suwerennemu Bogu, po to, aby człowiek mógł się zatroszczyć o doczesność. Niemieckie Beruf i Berufung (pol. zawód i powołanie) stały się sakralnym zobowiązaniem codziennego życia. Można zaryzykować stwierdzenie, że takie odwrócenie biegunów doprowadziło do laicyzacji wielu obszarów działania instytucji kościelnych, a jednocześnie do sakralizacji w obszarze społecznym.

Ogłoszenie przez Marcina Lutra 95 tez stało się początkiem procesu przemian, który po dzień dzisiejszy pozostaje punktem odniesienia dla wielu tradycji eklezjalnych. Reformacja zdefiniowała się, określając cztery pryncypia: Jedynie Pismo, Jedynie Chrystus, Jedynie Łaska, Jedynie Wiara. Pozostają one dobrem wspólnym całego protestantyzmu. Tak zdefiniowane podstawowe zasady nie niwelują obecnego w całym Kościele Zachodnim napięcia pomiędzy podporządkowaniem starym kanonom wiary a potrzebą poszukiwania nowych i ich weryfikowania, w oparciu o najnowsze osiągnięcia nauki. Czy Kościół nadąża za rozwojem świata i potrafi nawiązać dialog ze współczesnym człowiekiem? A może wręcz przeciwnie, powinien pozostać konserwatywnie konsekwentny i niezmienny? Zapraszam do wspólnego namysłu nad tym, co jest niezmienną wartością religii chrześcijańskiej oraz jak wyobrażamy sobie dialog tradycyjnych wartości ze współczesnością.

Link do wykładu

Roman Pracki – doktor teologii porównawczej (dialogu i nauczania ekumenii), studiował w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej oraz w Instytucie Ekumenicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Obecnie prowadzi wykłady z zakresu liturgiki protestanckiej w Instytucie Liturgicznym Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie. Jest autorem haseł w Encyklopedii Katolickiej, Encyklopedii PWN Religia, Encyklopedie Religion in Geschichte und Gegenwart oraz prac z zakresu dialogu, liturgiki i prawa kościelnego. Od roku 1996 pełni urząd duchownego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, a od 2006 jest proboszczem w krakowskiej parafii ewangelickiej. W latach 2000-2014, z ramienia Światowej Federacji Luterańskiej, był delegatem Kościoła w Luterańsko-Prawosławnej Komisji Dialogu. W latach 2002-2008 należał do Polsko-Niemieckiej Rady d/s Współpracy Młodzieży. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Poradnictwa i Psychologii Pastoralnej. Praktykuje jako psychoterapeuta rodzinny w Fundacji Rozwoju Terapii Rodzin „Na Szlaku" w Krakowie.